قانون صد گام

مدتی قبل، یکی از دانشجویان سئوالی را در خصوص مرجع «قانون صد گام» مطرح کرده بود. این قانون، یکی از مفروضات علوم شناختی و عصب‌شناسی مدرن است که کاربردهایی نیز در هوش مصنوعی و طراحی سیستم‌های هوشمند دارد. متن قانون صد گام، برای نخستین بار، در مقاله‌ای از فِلدمن و بالارد در سال ۱۹۸۲ مطرح شده است و به این صورت است: هر عملی در مغز انسان، مستقل از این که چقدر ساده یا پیچیده باشد، نهایتا ۱۰۰ سلول عصبی یا نورون را فعال خواهد کرد.

دور دنیا در یک ماه

بیش از هفت سال پیش به همراه دوست و همکار عزیزم، دکتر اسماعیل آتشپز گرگری، پروژه‌ای آموزشی را پایه‌ریزی کردیم، که در ابتدا با نام «متلب سایت» فعالیت می‌کرد، اما بعدها نام آن به «فرادرس» تغییر کرد. پروژه‌ای که طرح آن در یک جلسه دوستانه شروع شد، هم اکنون به بزرگ‌ترین پروژه آموزش آنلاین دانشگاهی در ایران (و به جرأت در خاور میانه) تبدیل شده است. در تیم اجرایی فرادرس، بیش از ۲۰ نفر از جوانان کشور همکاری می‌کنند، بیش از ۱۵۰ نفر از مدرسین و متخصصین کشور در فرادرس تدریس می‌کنند، و بیش از ۵۵ هزار نفر از دانشجویان و اعضای جامعه دانشگاهی، تا کنون از آموزش‌های فرادرسی استفاده کرده‌اند.

۱۳ خرداد ۱۳۹۵

آلان تورینگ: پدر علم هوش مصنوعی

آلان تورینگ (Alan Turing) ریاضی‌دان و دانشمند بریتانیایی، و یکی از پایه‌گذاران علوم کامپیوتر بود و به عنوان پدر علم هوش مصنوعی و محاسبات کامپیوتری نیز شناخته می‌شود. امروزه، به دلیل خدمات ارزنده تورینگ به علم محاسبات و رایانه، مهم‌ترین جایزه علمی این رشته به نام «جایزه تورینگ» شناخته می‌شود.

وی با ایجاد ماشین تورینگ، یک رویکرد موثر و کاربردی برای محاسبه پیچیدگی الگوریتم‌ها ارائه نمود. ضمنا، یکی از مهم‌ترین معیارهای تشخیص هوشمندی سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، معیار یا آزمون تورینگ است. طبق این معیار، اگر ماشینی بتواند در ارتباط با انسان، طوری رفتار کند که انسان متقاعد شود که با یک انسان دیگر در ارتباط است، می‌توان نتیجه گرفت که آن ماشین به معنای واقعی کلمه، هوشمند است. این موضوع، علاوه بر متون علمی، در بسیاری از فیلم‌های علمی-تخیلی نیز، مورد اشاره قراره می‌گیرد.

۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۵

مغزی که خودش را تربیت می‌کند

قشر مغز یا Cerebral Cortex مهم‌ترین بخش مغز انسان و همان لایه سلول‌های خاکستری است که مغز را پوشانده است. هر بخش از قشر مغز، به وظیفه و عملکرد خاصی اختصاص دارد، که در کنار هم مهارت‌ها و احساسات را کنترل می‌کنند. به عنوان مثال، حواس پنجگانه و قابلیت‌های حرکتی (موتوری) در بخش‌های مشخصی از قشر مغز، پردازش می‌شوند.

۸ اردیبهشت ۱۳۹۵

گامبی‌هایی که همیشه پذیرفته می‌شوند

گامبی به انواعی از شروع بازی شطرنج گفته می‌شود که یکی از بازیکنان، و معمولا بازیکن سفید، یک مهره را به صورت طعمه به حریف پیشکش می‌کند تا او برای مدتی محدود در برتری عددی و حتی موقعیتی باشد. اما اگر حریفی که گامبی را می‌پذیرد، به اندازه کافی حواسش جمع نباشد، امکان دارد که کل بازی را واگذار کند و در دامی که برایش پهن شده است، گرفتار شود.

کشاورزی دیجیتال

آیا تا کنون به این فکر کرده‌اید که کشاورزی باشید در یک مزرعه بادمجان یا کلم، و به هر بوته با آدرس آی-پی منحصر به خودش دسترسی داشته باشید و وضعیت آن را کنترل کنید؟ یا این که برنامه رشد و نگهداری جدیدی را برای یک گیاه، از همسایه، دوستان و یا افراد ناشناس، و از طریق اینترنت دانلود نمایید. و یا اصلا خود گیاه به دنبال دوستانش در «شبکه اجتماعی گیاهان» در سراسر دنیا باشد و برنامه‌های زندگی خودش را با دیگران به اشتراک بگذارد و از تجارب سایر گیاهان استفاده نماید.

۲۴ اسفند ۱۳۹۴

آینده مشاغل و هوش مصنوعی

حدود یک و ماه نیم پیش، خبر حل مسأله بازی Go توسط گوگل منتشر شد، که در این خصوص مطلبی هم نوشته بودم. چند روز پیش، سیستم آلفاگو، که مبتنی هوش مصنوعی است و توسط گوگل توسعه داده شده است، در سه بازی پی در پی، قهرمان جهان در بازی Go را، شکست داد. این یک دستاورد بزرگ است و مرزهای دانش هوش مصنوعی را به میزان قابل توجهی، جابجا کرده است. البته در یک بازی نیز، لی سِدول توانست آلفاگو را شکست دهد و تا کنون نتیجه ۳ بر یک، به نفع آلفاگو است. بازی پایانی، قرار است که فردا برگزار شود؛ اما طبق قوانین، از هم اکنون آلفاگو، مستقل از نتیجه بازی پایانی، برنده محسوب می‌شود.

خوب، بد، زشت در مرز علم هوش مصنوعی

شخصا علاقه بسیار زیادی به تماشای زندگی و رفتار مورچه‌ها دارم و هر زمان فرصتی پیدا می‌کنم، حتما به صحنه هنرنمایی آنها می‌نگرم. این رفتار اجتماعی مورچه‌ها و زنبورها، بدون شک یکی از مهم‌ترین منابع الهام بخش در مباحث مختلف علمی بوده است. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی ناشی از مطالعه و مدل‌سازی رفتار اجتماعی مورچه‌ها، مجموعه الگوریتم‌های بهینه‌سازی مورچگان (Ant Colony Optimization) بوده است، که واضع اصلی آن، پرفسور مارکو دوریگو است.

در بازه کوتاهی که مشغول گذراندن دوران سربازی بودم، پیش از مراسم صبحگاه، هر گروه از افراد، مأمور به نظافت منطقه‌ای خاص از محیط اطراف بودند. بعضا من زودتر کارم تمام می‌شد و می‌توانستم به تماشای مورچه‌ها بنشینم. برای من فراوانی جمعیتی و گونه‌ای مورچه‌ها در یک منطقه محدود، غنیمتی بزرگ بود.

۱۰ بهمن ۱۳۹۴

حل مسأله بازی Go توسط گوگل

بازی Go یکی از بازی‌های بسیار قدیمی است، که بیش از ۲۵۰۰ سال پیش، در چین ایجاد شده است. این بازی، هم اکنون توسط بیش از ۴۰ میلیون نفر در سراسر دنیا انجام می‌شود و قواعد بسیار ساده‌ای دارد. اما با این حال، به دلیل تعداد حالات بسیار زیادی که دارد، هوش مصنوعی تا کنون قادر نبود که در سطوح حرفه‌ای، با انسان رقابت کند. تعداد حالات این بازی، بزرگ‌تر از تعداد اتم‌های کل کیهان است. این عدد، چیزی حدود ده به توان صد برابر، بزرگ‌تر از تعداد حالات بازی شطرنج است. از این نظر، تا کنون باور بر این بود که، هیچ هوش ماشینی (حداقل با فناوری کنونی) امکان رقابت با انسان را ندارد.