سیدمصطفی کلامی هِریس

حدود یک و ماه نیم پیش، خبر حل مسأله بازی Go توسط گوگل منتشر شد، که در این خصوص مطلبی هم نوشته بودم. چند روز پیش، سیستم آلفاگو، که مبتنی هوش مصنوعی است و توسط گوگل توسعه داده شده است، در سه بازی پی در پی، قهرمان جهان در بازی Go را، شکست داد. این یک دستاورد بزرگ است و مرزهای دانش هوش مصنوعی را به میزان قابل توجهی، جابجا کرده است. البته در یک بازی نیز، لی سِدول توانست آلفاگو را شکست دهد و تا کنون نتیجه ۳ بر یک، به نفع آلفاگو است. بازی پایانی، قرار است که فردا برگزار شود؛ اما طبق قوانین، از هم اکنون آلفاگو، مستقل از نتیجه بازی پایانی، برنده محسوب می‌شود.

بعد از دومین شکست لی سِدول، و پیش از بازی سوم، یکی از تیترهای خبری جالب درباره بازی مذکور، در این مضمون بود: «لی، این بار، برای انسان‌ها می‌جنگد». واقعیت هم همین است؛ مسأله Go به دلیل ابعاد بسیار زیادی که دارد، برای الگوریتم‌های عادی هوش مصنوعی، فوق‌العاده سخت است. اما با استفاده از تکنیک یادگیری عمیق، هم اکنون این مسأله به صورت کامل حل شده است، و به سطحی از هوش فرا انسانی دست یافته‌ایم.

دانش هوش مصنوعی، هنوز در ابتدای مسیرش قرار دارد؛ با این حال سرعت پیشرفت آن بسیار زیاد است. هر روز، بر تعداد کارهایی که غیر از ما انسان‌ها، سیستم‌های هوشمند هم می‌توانند آن‌ها را انجام دهند، افزوده می‌شود. هر روز، هوش مصنوعی حیطه جدیدی را به تسخیر خود در می‌آورد و بعید نیست که پس از گذشت چند دهه، بسیاری از مشاغل کنونی انسان‌ها، به سیستم‌های هوشمند و ماشین‌ها سپرده شود.

همین چند روز پیش، در وبسایت TechCrunch (تِک‌کرانچ)، مطلب مرتبطی را می‌خواندم. طبق آماری که از ۲۰۰۰ نفر آمریکایی گرفته شده است، ۶۵ درصد از این افراد معتقدند که در عرض ۵۰ سال آینده، بسیاری از شغل‌های انسان‌ها، از دست‌شان گرفته خواهد شد و کامپیوترها و سیستم‌های هوشمند جایگزین انسان‌ها خواهند شد.

سیستم‌های هوشمند و ماشین‌ها، خستگی ندارند و غالبا دچار اشتباه فردی نمی‌شوند. استفاده از این سیستم‌ها، ضمن امکان کاهش هزینه‌ها، این امکان را به وجود خواهد آورد که خدمات با کیفیت و دقت بیشتری، به انسان‌ها ارائه شوند. این آینده‌ای است که از هم اکنون شواهد آن قابل مشاهده است.

به زعم من نیز، بسیاری از مشاغل کنونی در جامعه بشری، در طی ۵۰ سال آینده اساسا حذف خواهند شد؛ در بالای فهرست این مشاغل در معرض خطر، نام موارد مرتبط با تشخیص و اقدام پر رنگ‌تر است. مثلا مشاغل حوزه پزشکی، که قواعد مشخصی (و البته پیچیده) دارند، به راحتی توسط یک سیستم هوشمند قابل پیاده‌سازی هستند. مشاغل کارشناسانه دیگر نیز، که صرفا بررسی شواهد، مدارک و اسناد را در بر دارند، مانند کاری که یک ممیز مالیاتی انجام می‌دهد و یا برخی از امور انجام شده توسط پلیس، همگی به راحتی قابل تفویض به سیستم‌های هوشمند هستند. البته هنوز در ابتدای راه هستیم؛ اما معتقدم که حتما به این موارد و بالاتر از آن، خواهیم رسید.

فیلم انیمیشنی «اَبَر قهرمان ۶» (Big Hero 6)، که محصول کمپانی دیزنی در سال ۲۰۱۴ است، به خوبی موضوع جایگزینی بسیاری از مشاغل با هوش مصنوعی، به ویژه خدمات حوزه پزشکی را، به تصویر می‌کشد و این موضوع را ملموس‌تر می‌کند. دیر یا زود، همه ما یک «ابر قهرمان» مهربان در کنارمان خواهیم داشت که از هر نظری، مراقب ماست و از هیچ تلاشی، برای بهبود کیفیت زندگی ما، دریغ نمی‌کند. البته، احتمالا شکل و شمایلش با بِی‌مکس (Baymax)، شخصیت اصلی فیلم مورد اشاره، تفاوت داشته باشد.

در نقطه مقابل، هنوز در حیطه پژوهش، نظریه‌پردازی، نوآوری، مهندسی و هنر، انسان یکه تاز و بی رقیب است و به این زودی‌ها، هوش مصنوعی مشاغل مرتبط با این حوزه‌ها را، به خطر نخواهد انداخت.