سیدمصطفی کلامی هِریس

هر سال در روزهای پایانی ماه اکتبر، جشن سنتی هالووین در کشورهای غربی برگزار می‌شود. اما امسال، سه نفر از پژوهشگران دانشگاه MIT، با ایجاد یک «ماشین کابوس» (Nightmare Machine)، پای هوش مصنوعی را به هالووین باز کرده‌اند. سیستم هوشمندی که این سه نفر پیاده‌سازی کرده‌اند، با دریافت عکس‌های معمولی، تغییراتی را در آن‌ها اعمال می‌کند که باعث ترسناک شدن آن‌ها می‌شود. ماشین کابوس با استفاده از استخراج ویژگی‌های ترسناک، والبته با رأی گیری از تعدادی کاربر، توانسته است شیوه زامبی گونه کردن تصاویر را یاد بگیرد، و نتایج به دست آمده در وبسایت این پروژه، نشان می‌دهند که این سیستم کارش را خوب بلد است.

بر روی وبسایت رسمی پروژه ماشین کابوس، عکس‌های متعددی از چهره افراد و مکان‌های معروف به اشتراک گذاشته شده‌اند، که به طرزی جالب و هنرمندانه، مولفه‌های ترسناک به آن‌ها افزوده شده است. احتمالا دیر یا زود، شاهد استفاده از این موتور محاسباتی برای پیاده‌سازی اپلیکیشن‌های موبایل باشیم که کارشان ترسناک کردن تصاویر است. همان طور که پیش از این نیز، برنامه کاربردی Prisma معرفی شد، که تصاویر داده شده به آن را، به آثار هنری منطبق با سبک طراحان و نقاشان معروف، تبدیل می‌کند. در این برنامه نیز، از هوش مصنوعی در قالب شبکه‌های عصبی مصنوعی استفاده شده است.

شاید در آینده نه چندان دور، هر یک از ما، ترساننده اختصاصی خودمان را داشته باشیم که دقیقا یاد گرفته است که چه ویژگی‌هایی در یک منظره، باعث ایجاد خوف و ترس در ما می‌شود. برای حس‌های دیگر نیز، مانند شادی، هیجان، لذت و خوشبختی، قطعا این کار شدنی خواهد بود. و البته، ترسناک‌تر از هالووینی که هوش مصنوعی می‌تواند بسازد، همین حس هک پذیری و جعل حواس است. هر چند معتقدم این یک مسیر طبیعی در روند تکامل جهان است، و چه بترسیم و چه نترسیم، این مسیر طی خواهد شد. ما فقط پله‌ای کوچک از نردبان تکامل در هستی بوده‌ایم؛ همین.

از دوران باستان، در میان فلاسفه بحث‌های فراوانی در مورد اتکا پذیری حواس مطرح شده است. پارمنیدس (Parmenides) از جمله نخستین افرادی بود که اعتقاد داشت نباید به حواس اعتماد کرد. شاید با ظهور پدیده‌هایی مانند ماشین کابوس، که پیش زمینه‌ای برای خلق ماتریکس‌های واقعی هستند، احتمالا حق با پارمنیدس بوده است. حواس ما، چندان هم قابل اتکا و اعتماد نیستند.