سیدمصطفی کلامی هِریس

قریب به یک سال است که به همراه همکارانم در فرادرس، مشغول توسعه سیستمی بوده‌ایم که عملکرد اصلی آن، پیشنهاد محتوا به صورت هوشمند در سطح وب فارسی بوده است. ما از این سیستم برای معرفی و تبلیغ آموزش‌های فرادرس در وبسایت‌های مختلف استفاده می‌کنیم و از نظر کارایی، نزدیک‌ترین سیستم به آن، پروژه Google AdWords است. در حال حاضر، این سیستم ماهانه بیش از ۱۶۰ میلیون بار، محتوای آموزشی فرادرس را در صفحات متعددی از وبسایت‌های ایرانی، معرفی می‌نماید.

در پیاده‌سازی این پروژه از هوش مصنوعی و رویکردهای یادگیری ماشین استفاده شده است، و موتور محاسبه‎گر آن به صورت کامل، توسط تیم فنی فرادرس ایجاد شده است. از این رو، این پروژه یکی از معدود پروژه‌های عملی بر روی وب فارسی است که از دانش هوش مصنوعی بهره می‌گیرد و در محل تلاقی دانش آکادمیک و بازار کار قرار دارد. این تجربه، در کنار مزایای تجاری که می‌تواند ایجاد کند، زمینه‌های مناسبی را برای حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی در درون فرادرس فراهم کرده است، که نخستین گام‌های آن، اخیرا با معرفی موقعیت همکاری پژوهشی در فرادرس برداشته شد.

متأسفانه دانش آکادمیک، مستقل از سطح و نزدیکی آن به مرز دانش، به غیر از شرکت‌های معدود و برخی گروه‌های دانشجویی (نظیر تیم‌های روباتیک دانشجویی)، عملا در بازار کار ایران محلی برای بروز پیدا نمی‌کند. چرا که جامعه برنامه‌نویسان ایران، با مفاهیم علمی و آکادمیک، به خصوص علوم ریاضی، رابطه چندان خوبی ندارد و این موضوع باعث تلف شدن پتانسیل‌های بزرگ و ایجاد یکنواختی در زمینه‌های فعالیت گروه‌های فنی ایرانی می‌شود.

از طرفی، نگاه سنتی و نادرست به موضوع برنامه‌نویسی در ایران، که آن را محدود و منحصر به استفاده از ابزارهای نو به جای روش‌های نو می‌کند، باعث هدر رفت سرمایه‌ها نیز می‌گردد. مثلا از میان میلیاردها نمایش تبلیغ ماهانه در وبسایت‌های ایرانی، که از طریق سیستم‌های تبلیغاتی متعدد فراهم شده‌اند، بخش بسیار اندکی واقعا به محتوای صفحه و به تبع از آن، خواست و هدف کاربر نزدیک است. این موضوع، باعث ایجاد ناکارآمدی و تحمیل ضررهای فراوان به همه می‌شود.

اما به واسطه نگاه متفاوت به این موضوع، و بیان آن در قالب یک مسأله علمی، راه حلی که در تیم فنی فرادرس یافته شده است، یک بار برای همیشه، می‌تواند این غیر بهینگی و ناکارآمدی را رفع کند. هر چند، معتقدیم هنوز در ابتدای راه هستیم، و من خودم شخصا با اشتیاق فراوان، منتظر پیشرفت‌های بعدی این پروژه و گزارش اخبار موفقیت‌های آن هستم.