سیدمصطفی کلامی هِریس

آن طور که پدر و مادرم تعریف می‌کنند، در زمان کودکی سئوالات عجیب و غریبی می‌پرسیده‌ام، شدیدا پر حرف بوده‌ام و تقریبا قادر بودم با سئوالاتم، هر فردی را، مستقل از این که چقدر با حوصله است، از پا بیاندازم. یکی از عجیب‌ترین سئوالاتی که مدت‌ها پرسیده‌ام، این بوده است: «تفاوت سفید و سیاه چیست؟». البته به زبان ترکی، که می‌شود: «آغیلان قره‌نین نه فرقی؟».

من خودم را به جای پدرم، مادرم و بقیه اطرافیان می‌گذارم و واقعا نمی‌دانم چه می‌شود در پاسخ به این سئوال، به یک بچه سه ساله گفت؟ اصلا دوست ندارم در این موقعیت قرار بگیرم. اگر فردی باشد که می‎داند نور چیست، می‌شود گفت «سفید» همه نورها را منعکس می‌کند و «سیاه» همه نورها را جذب می‌کند. سفید، ترکیب همه فرکانس‌های مرئی نور است و سیاه، عملا هیچ فرکانسی را ندارد. اما یک کودک خردسال را، واقعا چطور می‌شود قانع کرد؟

بعضی وقت‌ها به این سئوال فکر می‌کنم. الان می‌دانم که هر یک از این دو مفهوم، بدون دیگری معنایی نخواهد داشت. هر نسبتی که به این رنگ‌ها بدهیم، خوب یا بد، وجود هر یک مدیون دیگری است. روز بدون شب، خوب بدون بد، درد بدون درمان، نور بدون تاریکی، یین بدون یانگ، و سیاه بدون سفید، هیچ معنایی نخواهد داشت. جالب است که حقایق علمی به دست آمده نیز، همین موارد را تایید می‌کنند.

همه دنیای دیجیتالی که با آن آشنا هستیم و شما به واسطه آن این مطلب را می‌خوانید، مدیون صفر و یک است؛ این‌ها اضدادی هستند که مفاهیم نرم‌افزاری را خلق کرده‌اند. حالات دوگانه موجی-ذره‌ای موجودیت‌های کوانتومی، نوعی از این جمع اضداد است و بدون آن‌ها، نه نوری در جهان منتشر می‌شود، و نه انرژی در ذره‌ای ذخیره می‌گردید. اساسا جهان ما، بدون این اضداد، امکان وجود نمی‌داشت. بدون تبادل الکترون و حفره، هیچ مدار الکترونیکی مبتنی بر فناوری نیمه‌هادی ساخته نمی‌شد. بدون داد و ستد الکترون میان عناصر مختلف، هیچ پیوند شیمیایی وجود نمی‌داشت، و طبعا ما نیز وجود نداشتیم.

سفید و سیاه هر دو به یک اندازه مهم هستند؛ هر دو به یک اندازه زیبا و چشم‌نوازند. هر دو را، و هر دو مفهوم ضد دیگر را، به یک اندازه مهم بدانیم، و اگر می‌توانیم، دوست‌شان بداریم. حداقل به این تفاوت‌ها، احترام بگذاریم.