سیدمصطفی کلامی هِریس

به جرأت می‌توان گفت، مهم‌ترین اتفاق تاریخ بشریت، کشف آتش و مهار آن است. به خاطر مهار آتش، نیاکان ما توانستند شروع به پخت غذا کنند و با غذای کمتر، انرژی بیشتری به دست بیاورند. پختن غذا، این مزیت بسیار مهم را ایجاد می‌کرد و فرایند رشد عجیب هوش بشر، دقیقا از همین جا شروع می‌شود. وقتی با صد گرم گوشت پخته شده، می‌توان به اندازه نیم کیلو گوشت خام انرژی به دست آورد، زمان زیادی ذخیره می‌شود و این زمان، می‌تواند صرف تفکر و توسعه فکری شود. کاری که نیاکان ما، به خوبی از پس آن بر آمدند.

آتش، در مرز میان ماده و انرژی است و یک پدیده عجیب و منحصر به فرد است. دقیقا به خاطر این تفاوت بوده است که، پیشینیان ما، یکی از چهار رکن اصلی جهان را، آتش در نظر گرفته‌اند. به سبب همین تفاوت است، که در مقابل آتش احساسات مختلفی وجود دارد و بشر هیچ گاه نتوانسته است در مقابل آتش، بی‌تفاوت باشد. برخی می‌ترسند؛ برخی تقدیس می‌کنند؛ برخی می‌پرستند و برخی تقبیح می‌کنند. اما با بررسی علمی اثر آتش در تمدن انسان، باید برای آتش احترام قائل بود. چرا که اگر نبود، عملا انسان و تمدن انسانی، نمی‌توانست وجود داشته باشد. این به معنای پرستش آتش نیست؛ به معنای ارزشمند بودن آن است. همان طور که آب، باد و خاک ارزشمند هستند.

امروز آخرین شب چهارشنبه سال ۱۳۹۴ است، و طبق معمول مراسم «چهارشنبه سوری» با سلایق مختلف برگزار می‌شود. در مناطق مختلف ایران عزیز و برخی کشورهای همجوار، رسوم و سنن مختلفی برای بزرگداشت این آیین باستانی هستند، که هر یک زیبایی‌های خاص خود را دارند. بخش مهمی از این آیین‌های باستانی، به صورت مشترک، به موضوع آتش مربوط می‌شود.

اما چند سالی است که در یک استحاله عجیب، عملا این آیین تبدیل به چیزی غیر از «چهارشنبه سوری» شده است و حداقل آسیبی که ایجاد کرده است، آلودگی صوتی و روانی ناشی از انفجار میلیاردها تومان سرمایه مردم، به دست خود مردم است. امسال و در چند سال اخیر، عده‌ای از افراد سرشناس، کمپینی را راه‌اندازی کردند که مردم را به برگزاری مراسم اصیل مربوط به این شب، دعوت می‌کند. یکی از شاخص‌ترین این افراد، پرویز پرستویی بود که متن جالبی هم در این خصوص، در اینستاگرام منتشر کرد. در سطح شهر نیز، چند بنر دیدم که این نوشته را در معرض دید عموم قرار داده بودند.

از نظر من، این رفتار غلط از جانب طبقه عمومی مردم، چیزی به جز نتیجه طبیعی برخی اظهار نظرهای نابجا نیست. هر جای دیگری قانون سوم نیوتون درست نباشد، در این مورد خاص، به عینه نتیجه‌اش را می‌بینیم. آن چه مسلم است، این است که، نه مخالفان چهارشنبه سوری احترام فرهنگ و آتش را حفظ کردند؛ و نه آنان که با ترقه‌هایشان، آسایش را از دیگران گرفته‌اند.