سیدمصطفی کلامی هِریس

یکی از آسیب‌هایی که در متن جامعه و در بستر فضای مجازی می‌توان مشاهده کرد، فحاشی و استفاده از کلمات نامناسب است. به طور خاص در شبکه‌های اجتماعی، این موضوع به اشکال مختلف خودش را نشان می‌دهد؛ گاه در زیر پست یک شخصیت وطنی و یا در صفحه یک چهره بین المللی. از طرفی مشکلات عدیده‌ای در فرهنگ رانندگی ایران دیده می‌شوند و به زعم من، بخشی از دلایل بروز این موارد، با دلایل فحاشی گسترده در فضای مجازی، مشترک است.

اگر هویت واقعی افراد در شبکه‌های اجتماعی مشخص بود، اکثر این افراد نمی‌توانستند و یا اصلا نمی‌خواستند که از کلمات و عبارات ناشایست استفاده کنند. البته تعدادی هم هستند که این موضوع اصلا برایشان مهم نیست و حتی در فضای عمومی شهر نیز، فحش و ناسزا را، مثل نقل و نبات استفاده می‌کنند. اما عده‌ای از افراد، احساس امنیتی در اثر پنهان بودن هویت‌شان به دست می‌آورند که بی‌باکی لازم را برای فحاشی، به آن‌ها می‌دهد. اما ربط این موضوع به رانندگی چیست؟

یک بار که داشتم به چرایی مشکلات رانندگی و فرهنگ نامناسب حاکم بر معابر فکر می‌کردم، این ایده به ذهنم رسید که این افراد، زمانی که داخل یک ماشین هستند، فکر می‌کنند که هویت‌شان بر مردم پوشیده می‌شود. گویا خودرو مانند یک ماسک است و همه به جای این که بگویند آقا یا خانم فلانی، می‌گویند آن پژو یا پراید. ما این افرادی را که رانندگی نادرستی دارند، بد سبقت می‌گیرند، لایی می‌کشند، به هر بهانه‌ای بوق می‌زنند، بد اخلاق هستند و هزاران رفتار نامناسب دیگر از خود نمایش می‌دهند؛ هر روز در خانه خودمان یا بستگان می‌بینیم. این افراد از جای دیگری نیامده‎اند و غریبه هم نیستند؛ اما گویا زمانی که می‌روند پشت فرمان، غریبه می‌شوند. همان فکری که ناشناس بودن را، حاشیه امنیت برای گفتار نادرست در فضای مجازی می‌داند، احتمالا باعث کردار نادرست در کف خیابان‌های شهر نیز می‌شود.

متأسفانه بسیاری از ما، به نادرستی رفتارها و گفتارهای زشت، قلبا و عمیقا اعتقاد نداریم. چرا که اگر این طور بود، مستقل از این که کسی ما را بشناسد یا نه، این موضوعات را رعایت می‌کردیم. اما، به دلیل این که هر روز «نقاب» به صورت می‌زنیم، طبیعی است که این «امنیت پنهانی»، منجر به رفتار و گفتار نادرست در متن جامعه بشود.