۸ آبان ۱۳۹۵

سیستم پیشنهاد محتوای هوشمند

قریب به یک سال است که به همراه همکارانم در فرادرس، مشغول توسعه سیستمی بوده‌ایم که عملکرد اصلی آن، پیشنهاد محتوا به صورت هوشمند در سطح وب فارسی بوده است. ما از این سیستم برای معرفی و تبلیغ آموزش‌های فرادرس در وبسایت‌های مختلف استفاده می‌کنیم و از نظر کارایی، نزدیک‌ترین سیستم به آن، پروژه Google AdWords است. در حال حاضر، این سیستم ماهانه بیش از ۱۶۰ میلیون بار، محتوای آموزشی فرادرس را در صفحات متعددی از وبسایت‌های ایرانی، معرفی می‌نماید.

دور دنیا در یک ماه

بیش از هفت سال پیش به همراه دوست و همکار عزیزم، دکتر اسماعیل آتشپز گرگری، پروژه‌ای آموزشی را پایه‌ریزی کردیم، که در ابتدا با نام «متلب سایت» فعالیت می‌کرد، اما بعدها نام آن به «فرادرس» تغییر کرد. پروژه‌ای که طرح آن در یک جلسه دوستانه شروع شد، هم اکنون به بزرگ‌ترین پروژه آموزش آنلاین دانشگاهی در ایران (و به جرأت در خاور میانه) تبدیل شده است. در تیم اجرایی فرادرس، بیش از ۲۰ نفر از جوانان کشور همکاری می‌کنند، بیش از ۱۵۰ نفر از مدرسین و متخصصین کشور در فرادرس تدریس می‌کنند، و بیش از ۵۵ هزار نفر از دانشجویان و اعضای جامعه دانشگاهی، تا کنون از آموزش‌های فرادرسی استفاده کرده‌اند.

۱۳ خرداد ۱۳۹۵

آلان تورینگ: پدر علم هوش مصنوعی

آلان تورینگ (Alan Turing) ریاضی‌دان و دانشمند بریتانیایی، و یکی از پایه‌گذاران علوم کامپیوتر بود و به عنوان پدر علم هوش مصنوعی و محاسبات کامپیوتری نیز شناخته می‌شود. امروزه، به دلیل خدمات ارزنده تورینگ به علم محاسبات و رایانه، مهم‌ترین جایزه علمی این رشته به نام «جایزه تورینگ» شناخته می‌شود.

وی با ایجاد ماشین تورینگ، یک رویکرد موثر و کاربردی برای محاسبه پیچیدگی الگوریتم‌ها ارائه نمود. ضمنا، یکی از مهم‌ترین معیارهای تشخیص هوشمندی سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، معیار یا آزمون تورینگ است. طبق این معیار، اگر ماشینی بتواند در ارتباط با انسان، طوری رفتار کند که انسان متقاعد شود که با یک انسان دیگر در ارتباط است، می‌توان نتیجه گرفت که آن ماشین به معنای واقعی کلمه، هوشمند است. این موضوع، علاوه بر متون علمی، در بسیاری از فیلم‌های علمی-تخیلی نیز، مورد اشاره قراره می‌گیرد.

۸ اردیبهشت ۱۳۹۵

گامبی‌هایی که همیشه پذیرفته می‌شوند

گامبی به انواعی از شروع بازی شطرنج گفته می‌شود که یکی از بازیکنان، و معمولا بازیکن سفید، یک مهره را به صورت طعمه به حریف پیشکش می‌کند تا او برای مدتی محدود در برتری عددی و حتی موقعیتی باشد. اما اگر حریفی که گامبی را می‌پذیرد، به اندازه کافی حواسش جمع نباشد، امکان دارد که کل بازی را واگذار کند و در دامی که برایش پهن شده است، گرفتار شود.

۲۴ اسفند ۱۳۹۴

آینده مشاغل و هوش مصنوعی

حدود یک و ماه نیم پیش، خبر حل مسأله بازی Go توسط گوگل منتشر شد، که در این خصوص مطلبی هم نوشته بودم. چند روز پیش، سیستم آلفاگو، که مبتنی هوش مصنوعی است و توسط گوگل توسعه داده شده است، در سه بازی پی در پی، قهرمان جهان در بازی Go را، شکست داد. این یک دستاورد بزرگ است و مرزهای دانش هوش مصنوعی را به میزان قابل توجهی، جابجا کرده است. البته در یک بازی نیز، لی سِدول توانست آلفاگو را شکست دهد و تا کنون نتیجه ۳ بر یک، به نفع آلفاگو است. بازی پایانی، قرار است که فردا برگزار شود؛ اما طبق قوانین، از هم اکنون آلفاگو، مستقل از نتیجه بازی پایانی، برنده محسوب می‌شود.

۳۰ بهمن ۱۳۹۴

آپارتمانی به نام جهان

جهان پیرامون ما، شامل هر آنچه از آن دیده‌ایم و خواهیم دید، حدود ۱۴ میلیارد سال پیش در اثر مهبانگ به وجود آمده است. از آن زمان تا کنون، این جهان هیچ گاه از تکاپو نایستاده است و کارخانه‌ای فعال در قلب جهان، مدام مشغول افزودن موجودات و مفاهیم جدید بوده است.

نخستین محصولات این کارخانه عظیم، پس از پیدایش مکان و زمان (که اساسا وجود نداشتند)، به احتمال زیاد ذرات بنیادین است که در مدل‌های مختلف، تعداد آن‌ها متفاوت است. در مدل استاندارد، تا کنون ۶۱ نوع از این ذرات بنیادین کشف شده‌اند. این ذرات علی رغم حضور در همه جا و در هر زمان، صرفا آجرهای پایه ساختمان گیتی را تشکیل می‌دهند و ظرفیت ایجاد مفاهیم و کارکردهای پیچیده را ندارند. مدتی بعد، موجودات پیچیده‌تری پا به عرصه وجود می‌گذارند، که از میان آنها، الکترون، پروتون و نوترون، بیش از همه برای ما آشنا هستند.

خوب، بد، زشت در مرز علم هوش مصنوعی

شخصا علاقه بسیار زیادی به تماشای زندگی و رفتار مورچه‌ها دارم و هر زمان فرصتی پیدا می‌کنم، حتما به صحنه هنرنمایی آنها می‌نگرم. این رفتار اجتماعی مورچه‌ها و زنبورها، بدون شک یکی از مهم‌ترین منابع الهام بخش در مباحث مختلف علمی بوده است. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی ناشی از مطالعه و مدل‌سازی رفتار اجتماعی مورچه‌ها، مجموعه الگوریتم‌های بهینه‌سازی مورچگان (Ant Colony Optimization) بوده است، که واضع اصلی آن، پرفسور مارکو دوریگو است.

در بازه کوتاهی که مشغول گذراندن دوران سربازی بودم، پیش از مراسم صبحگاه، هر گروه از افراد، مأمور به نظافت منطقه‌ای خاص از محیط اطراف بودند. بعضا من زودتر کارم تمام می‌شد و می‌توانستم به تماشای مورچه‌ها بنشینم. برای من فراوانی جمعیتی و گونه‌ای مورچه‌ها در یک منطقه محدود، غنیمتی بزرگ بود.

۱۳ بهمن ۱۳۹۴

کودکان نباید منتظر بمانند

چند ماه پیش، یک نفر از یکی از شهرهای محروم با من مکاتبه کرد. خودش سال‌هاست که از آموزش‌های فرادرس در زمینه هوش مصنوعی و پردازش هوشمند استفاده کرده است. اما این بار، برای موضوع دیگری مکاتبه می‌کرد. آموزش اسمال بیسیک را برای پسرش تهیه کرده بود و او سئوالاتی داشت، که خواسته بود من پاسخش را بدهم. اسمال بیسیک زبانی است که مایکروسافت برای مبتدیان (به ویژه کودکان و نوجوانان) ساخته است. اما سئوالات عمیق بودند و نشان می‌داد که یک برنامه‌نویس بالقوه، کم کم به بالفعل تبدیل می‌شود.