درباره کلامی

۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۸

در باب تفاوت لهجه‌های گوناگون ترکی آذربایجان

امروز، روز مراغه است. این روز را به همه مراغه‌ای‌های خون‌گرم تبریک می‌گویم. مراغه دومین شهر بزرگ استان آذربایجان شرقی است و در کنار رودخانه صوفی‌چای در دامنه جنوبی کوه سهند قرار دارد. رصدخانه مراغه یکی از بناها و مراکز مهم تاریخی به شمار می‌آید که در این شهر قرار گرفته و از این رو، مراغه را پایتخت نجوم ایران می‌نامند. ساخت بنای رصدخانه مراغه، ۱۶ اردیبهشت سال ۶۳۸ هجری شمسی، به درخواست و همت خواجه نصیرالدین طوسی [+] و با فرمان هولاکو خان مغول آغاز شد. پیش از این در مطلبی با عنوان «جفت طوسی، شاهکاری از خواجه نصیرالدین طوسی» به دیگر دستاوردهای این عالم برجسته نیز پرداخته بودم. از همین رو، روز شانزدهم اردیبهشت با تصویب شورای فرهنگی عمومی و با هدف آگاهی رسانی پیرامون فرهنگ و تمدن مراغه، در تقویم ملی به عنوان «روز مراغه» ثبت شده است.

۲۷ فروردین ۱۳۹۸

نظریه انتخاب r/K: از انعطاف‌پذیری تا محافظه‌کاری

رابطه ریاضی زیر، معادله اساسی نظریه انتخاب r/K [+] را نشان می‌دهد [r/K selection theory] که در بوم‌شناسی (اکولوژی) مطرح می‌شود. این معادله، رابطه بسیار ساده‌ای است، اما دقت بالایی در توصیف رفتار تکثیری گونه‌های زیستی و البته گونه‌های مصنوعی (مانند شرکت‌ها، سازمان‌ها، نظام‌ها و …) دارد.

۲۱ فروردین ۱۳۹۸

دلایل کوچک، تغییرات بزرگ

فکرش را بکنید؛ اگر هر یک از دستان انسان، ۴ انگشت داشت، احتمالا عدد پی به جای ۳٫۱۴ به صورت ۳٫۱۱ نمایش داده می‌شد و شتاب گرانشی زمین به جای ۹٫۸ به صورت ۱۱٫۶۳ نوشته می‌شد.

۲۰ فروردین ۱۳۹۸

یک زبان برنامه‌نویسی مخصوص موسیقی

داشتم مرور می‌کردم که ۲۰ سال پیش چه کار می‌کردم، نرم‌افزاری که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید هم یکی از مواردی بود که یادم افتاد. این تصویر مربوط به یکی از نرم‌افزارهای شرکت Cakewalk است که ۲۰ سال قبل با آن کار می‌کردم. این نرم‌افزار، ابزار کاملی برای آهنگ‌سازی و تنظیم موسیقی است. البته بعدها نسخه‌های کاملتر آن هم ارائه شدند.

۱۹ فروردین ۱۳۹۸

یکی از ویژگی‌های جالب عدد پی

از نظر تئوری، احتمال یافتن هر رشته عددی (حداقل در طول‌های کوتاه) در میان ارقام عدد پی و هر عدد متعالی دیگر، غیر صفر است. مثلا تاریخ تولد میلادی، خورشیدی یا قمری همه ما در میان ارقام عدد پی، قابل یافت است. همین طور، شماره موبایل و شماره ملی.

۷ فروردین ۱۳۹۸

دیابت آموزشی، بیماری این روزهای فضای آکادمیک

چند ماه قبل، آقای مهندس علی مددی کاهکش، مدیر مسئول و سردبیر «نشریه علمی، تخصصی، دانشجویی بتا»، با من تماس گرفتند و درخواست انجام یک مصاحبه تصویری آنلاین را داشتند. این مصاحبه، در نشریه بتا به چاپ رسیده است که در دانشگاه شهید چمران اهواز منتشر می‌شود. اکنون که این مصاحبه در مرجع اصلی آن منتشر شده، متن آن را در اینجا نیز منتشر می‌کنم تا علاقه‌مندان امکان مطالعه آن را داشته باشند و اگر این پرسش‌ها برای افراد دیگری نیز مطرح هست، شاید پاسخ خود را دریافت کنند.

متن مصاحبه با نشریه بتا را که از تحریریه آن دریافت کرده‌ام، عینا در اینجا می‌آورم و امیدوارم که مورد استفاده دوستان و همراهان گرامی، قرار بگیرد.

دو دهه پرواز یک عقاب به روایت تصویر

نقشه‌ای که مشاهده می‌کنید، مسیر پروازهای یک عقاب را طی بیش از بیست سال نشان می‌دهد. سنسور تعقیب مسیری که برای ثبت مسیر پروازهای این عقاب مورد استفاده قرار گرفته است، در کشور روسیه به بدن او متصل شده بود و این سنسور GPS، در تمام این سال‌ها، اطلاعات مسیرهای پروازی این عقاب را ثبت و مخابره کرده است.

۵ اسفند ۱۳۹۷

«جفت طوسی» شاهکاری از خواجه نصیرالدین طوسی

خواجه نصیرالدین طوسی، ریاضیدان، فیلسوف، فقیه، ستاره‌شناس، اندیشمند، پزشک و معمار ایرانی است. از این دانشمند والا مقام، به دلیل دانش بالایی که در حوزه‌های گوناگون داشته است، با عنوان «همه‌چیز‌دان» نیز یاد می‌شود. زادروز این عالم برجسته، در ایران با عنوان «روز مهندس» نام‌گذاری شده است.

۱۸ بهمن ۱۳۹۷

یکی از ویژگی‌های مشترک دانشمندان بزرگ و افراد خلاق

اخیرا، یک سخنرانی تِد پیرامون ویژگی مشترک دانشمندان بزرگ و افراد موفق مشاهده کرده‌ام که محتوای آن را به صورت پادکست با شما به اشتراک می‌گذارم. البته، نسخه متنی این پادکست نیز برای علاقه‌مندان به مطالعه متن، همراه با ویدئو اصلی سخنرانی، در همین مطلب موجود است.

یکی از ویژگی‌های مشترک دانشمندان بزرگ و افراد خلاق

ذخیره کردن این فایل صوتی: لینک دانلود

کشف اسرار آفرینش با زیست‌شناسی کوانتومی

در علم فیزیک، «کوانتوم» (quantum) به کم‌ترین مقدار از هر موجودیت فیزیکی گفته می‌شود. بر همین اساس، «مکانیک کوانتومی» (Quantum Mechanics) که با عناوین دیگری همچون «فیزیک کوانتوم» (Quantum Physics) و «نظریه کوانتوم» (Quantum Theory) نیز شناخته شده است، نظریه‌ای بنیادی در علم فیزیک است که ماهیت کوچک‌ترین مقیاس از سطوح انرژی در اتم‌ها و ذرات زیراتمی را توصیف می‌کند.

«زیست‌شناسی کوانتومی» (Quantum Biology) مبحثی نسبتا جدید است؛ هر چند که اولین جرقه‌های ظهور آن در سال‌های ۱۹۲۰ میلادی زده شده بود. در زیست‌شناسی کوانتومی به کاربردهای مکانیک کوانتومی و «شیمی نظری» (Theoretical Chemistry) در موضوعات و مسائل زیست‌شناسی می‌پردازند.